Πέμπτη 1 Ιουλίου 2010

Ιστορίες της κρίσης 1. Μισό καρπούζι.


Πελάτης πλησιάζει τον υπάλληλο του σούπερ μάρκετ και τον ρωτάει πόσο έχουν τα καρπούζια. Ο υπάλληλος απαντάει. Μετά από σωρεία ερωτήσεων ο πελάτης ζητά από τον υπάλληλο να του κόψει μισό καρπούζι. Ουπάλληλος του εξηγεί οτι δεν μπορεί να του κόψει μισό γιατί τα καρπούζια πωλούνται ολόκληρα. Μετά από διαπληκτισμούς ο πελάτης ζητά να δεί το διευθυντή. Ο υπάλληλος πάει αναστατωμένος στο διευθυντή και του λέει, "Κύριε διευθυντά ένας μαλάκας θέλει να του πουλήσω μισό καρπούζι". Όμως ο πελάτης τον έχει ακολουθήσει και μόλις έχει προλάβει να ακούσει τη φράση του υπαλλήλου. Πρίν προλάβει να αντιδράσει στον προσβλητικό χαρακτηρισμό ο υπάλληλος συμπληρώνει, "Και ο κύριος από 'δω θέλει το άλλο μισό". Το θέμα λήγει εκεί, ο πελάτης παίρνει το μισό καρπούζι και ο διευθυντής επαινεί τον υπάλληλο. Του προτείνει μάλιστα να τον τοποθετήσει προϊστάμενο στο νέο κατάστημα στα Λιόσια. "Στα Λιόσια? Μα εκεί μόνο ποδοσφαιριστές και πουτάνες έχει κύριε διευθυντά. Τι λες παιδί μου, η γυναίκα μου είναι απ' τα Λιόσια. Ναι? Και σε ποιά ομάδα παίζει?".
Αυτό είναι ένα παλιό ανέκδοτο για κάποιον που ήθελε ν' αγοράσει μισό καρπούζι. Κάποτε αυτό το αίτημα ακουγόταν αστείο.Δεν άργησε όμως να έρθει ο καιρός που είδα με τα μάτια μου καρπούζια κομένα στη μέση. Και σήμερα ήρθε η μέρα που αγόρασα κι εγώ ένα, κομένο στη μέση και δεν είναι ανέκδοτο.
Δεν είνα μακριά η εποχή που το καρπούζι έκανε 29 δραχμές το κιλό κι όταν ήταν η εποχή του έφτανε και τις 24. Στα Λεχαινά δεν αγοράζαμε ποτέ καρπούζι, μιας και όλο και κάποιος φίλος είχε στο χωράφι του και σε κέρναγε. Να δοκιμάσεις κι απ' το δικό του. Ακόμα κι αν ήθελες ν' αγοράσεις όμως, έδινες πάνω κάτω 300 δραχμές για ένα ολόκληρο.
Σήμερα η τιμή του έχει πενταπλασιαστεί.
Και δεν είναι μόνο το καρπούζι. Είναι το λάδι, είναι το τυρί, το γάλα. Και σα να μην έφτανε αυτό βλέπω στα ράφια καρπούζια και πατάτες Αιγύπτου, ψάρια Αφρικής, κρεμύδια Ολλανδίας, φραγκόσυκα Ιταλίας και λεμόνια Αργεντινής μια ώρα μακρυά απ' την Κορινθία. Πόσο κοστίζει το λεμόνι να έρθει απ' την άλλη άκρη της γής με την τιμή του πετρελαίου σε ύψη ρεκόρ και να είναι πιο φθηνό από το εγχώριο. Την ίδια στιγμή που ο Έλληνας παραγωγός χρωστάει τα λιπάσματα στην τράπεζα.
Είμαστε χαμένοι στη μετάφραση και ο μόνος κερδισμένος είναι ο μεταφραστής. Ο μεσάζοντας, ο έτσι των έτσι. Ο ελεύθερος κι οραίος που τελευταία έγινε νόμιμος και ηθικός. Είναι ο ίδιος που στέλνει το καρπούζι στην Ιταλία να πουληθεί όχι μισό αλλά σε φέτες και φέρνει λεμόνι από την Αργεντινή να το πουλήσει στην Ελλάδα. Αυτή είναι η παγκοσμιοποιημένη οικονομία, το καμάρι της δημιουργικής λογιστικής που βγάζει λεφτά από τη μια τσέπη για να τα βάλει στην άλλη δημιουργόντας κέρδη με ταχυδακτυλουργικά και μπόλικο πετρέλαιο καμένο στο δρόμο. Αυτός όμως είναι και ο σκοπός της ταχυδακτυλουργίας, να πληρώσουμε το μεταφορικό πετρέλαιο υπερκοστολογημένο ως έξοδο παράστασης του ταχυδακτυλουργού μεσάζοντα. Έτσι προκύπτουν τα κέρδη από τη μεταφορά των κεφαλαίων από τσέπη σε τσέπη. Κι εμείς κοιτάμε με το στόμα ανοικτό το φακίρη μεγαλέμπορο με τη μερσεντέ.
Ένα κιλό λάδι, τριάντα γραμμάρια καπνό, χαρτάκια, φίλτρα, ψωμί και έξι αυγά, δεκαπέντε ευρώ. Μισό καρπούζι, λίγα κρεμύδια, λίγες ντομάτες, λίγα αγγούρια και κάτι νεκταρίνια, άλλα δεκαπέντε. Δέκα ευρώ βενζίνη στο μηχανάκι θα τη βγάλουμε κι αυτή τη βδομάδα. Με δανεικά. Δανεικά λεφτά, δανεικός χρόνος. Όμως ο γάιδαρος μαθαίνει να μην τρώει. Μετά όμως ψοφάει ο μαλάκας και ψοφάει κι ο μαλάκας που κάθεται στην πλάτη του.
Δεν είναι μακριά η εποχή που το καρπούζι έκανε 24 δραχμές το κιλό και δεν είχε κανείς αυτοκίνητο. Πηγαίναμε για μπάνιο δέκα δέκα μέσα σ' ένα φίατ 127. Ήταν ακριβά τα εισαγόμενα κι εμείς επιμέναμε Ελληνικά σε θάλασσες και ακτές. Ήμασταν όμως ευτυχισμένοι.
Τη συνέχεια την ξέρετε.

Τρίτη 23 Μαρτίου 2010

Χαρούμενο πρωινό ξύπνημα



The early bird catches the worm όπως λέει και μια Αγγλοσαξονική παροιμία, όμως εγώ αυτά δε τα χαύτω. Ξυπνάω μετά τις 11 και σε κάθε περίπτωση σκουλίκια δεν πρόκειται να φάω ο κόσμος να έρθει ανάποδα.
Έρευνα Αμερικανικού πανεπιστημίου που πραγματοποιήθηκε σε μεγάλο δείγμα, περιλαμβάνοντας διάφορες φυλετικές, κοινωνικές ομάδες και γονιδιώματα κατέληξε στο συμπέρασμα οτι μόνο το 20% του γενικού πληθισμού είναι πρωινοί τύποι. Ένα 40% ενεργοποιείται μετά τις έντεκα το πρωί και το υπόλοιπο 40% μετά το μεσημέρι.
Είναι φοβεροί αυτοί οι Αμερικάνοι. Ξοδεύουν απίστευτα χρηματικά ποσά και αμέτρητες ώρες εξειδικευμένης επιστημονικής εργασίας για να καταλήξουν στο αυτονόητο.
Όμως, όσο αυτονόητο κι αν φαίνεται το πόρισμα στη συντριπτική πλειοψηφία της τάξης του 80% του γενικού πληθισμού, αποτελεί κοινωνικώς αποδεκτή πεποίθηση οτι το να σηκώνεσαι απ' τ' άγρια χαράματα να πας για δουλειά είναι παραγωγικό ενώ οποιαδήποτε εναλλακτική είναι ένδειξη οκνηρίας. Όσο κι αν υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στην παραγωγικότητα φωνάζοντας "ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ", είμαστε υποχρεωμένοι να ξυπνήσουμε πρωί για να πάμε στο σχολείο, την πρωινή αναφορά και αργότερα την εφορία, ανεξαρτήτως του επαγγέλματος ή του ωραρίου που επιλέγουμε.
Στην πραγματικότητα τέτοιου είδους αντιλήψεις διαμορφώθηκαν κατά την Ευρωπαϊκή φεουδαρχία. Τα μέσα παραγωγής έπρεπε να οργανωθούν μαζικά και η πλειοψηφία του πληθισμού (την εποχή εκείνη δε θα μπορούσε κανείς να κάνει χρήση του όρου "γενικός πληθισμός" μιας και οι κοινωνικές τάξεις ήταν σαφώς διαχωρισμένες) οδηγήθηκε στην αγροκτηνοτροφική δραστηριότητα. Το ωράριο καθορίστηκε από το φως της ημέρας, οι "παραγωγικές δυνάμεις" της εποχής δούλευαν "ήλιο με ήλιο" και τα πράγματα συνεχίστηκαν έτσι κατά τη βιομηχανική επανάσταση και ως τις μέρες μας.
Οι κυβερνήσεις φεύγουνε, μα η αγάπη μένει όπως λέει κι ο Ρασούλης και στην προκειμένη περίπτωση η αγάπη που δείχνουν οι "παραγωγικές δυνάμεις" για τη μη αλλαγή. Κατά μιαν άλλη Αγγλοσαξονική παροιμία "ο διάολος που ξέρεις είναι καλύτερος από το διάολο που δεν ξέρεις. Δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση κάτσε στ' αυγά σου γιατί αμα θέλεις αλλαγές θα έρθει ο μπαμπούλας. Εγώ αντιπαραθέτω το σύνθημα, " Αφού δουλεύεις για να ζεις, γιατί σκοτώνεσαι στη δουλειά"?
Έτσι καταλήγουμε στις "ώρες αιχμής" που οι δρόμοι γεμίζουν αυτοκίνητα μιας και όλοι ξυπνάνε την ίδια ώρα. Το σκηνικό επαναλλαμβάνεται μετά το μεσημέρι μιάς και όλοι ακολουθούν το ίδιο ωράριο και κορυφώνεται Κυριακάς εορτάς και αργίας. Οι εθνικές οδοί πήζουν Παρασκευή απόγευμα, τα μαγαζιά γεμίζουν ασφυκτικά το Σάββατο το βράδυ οι παραλίες το δεκαπενταύγουστο. Όλοι μαζί σκοτώνονται στους δρόμους Πάσχα και Χριστούγεννα και τα διευθυντικά στελέχη κάνουν διακοπές το Σεπτέβρη. Φτάχνουμε τεράστιους δρόμους που χρησιμοποιούνται υπερεντατικά τις εξήντα από τις τριακόσιες εξήντα μέρες του χρόνου, λεοφόρους που χρησιμοποιούνται τέσσερις από τις εικοσιτέσερις ώρες της ημέρας ενώ μένουν άδειες το υπόλοιπο διάστημα. Με απλά λόγια το μοντέλο έχει πλέον τεράστια διαφυγόντα κέρδη, πρωτίστως για εμάς τους ίδιους και δεν αφορά μόνο τις μετακινήσεις μας.
Θυμάμαι τη μοναδική φορά που έκανα πρωινό ωράριο, οκτώ με τέσσερις. Δεν έφευγα ποτέ πριν τις έξι το απόγευμα λόγω "φόρτου εργασίας". Το αστείο ήταν οτι από τις οκτω μέχρι τις δέκα δεν είχα ποτέ δουλειά. Κανείς δεν είχε δουλειά μιάς και όλοι έρχονταν με την τσίμπλα στο μάτι και πίνανε καφέ για να ξυπνήσουν. Όταν ο διευθυντής μου έκανε αύξηση τριάντα ευρώ το μήνα για τις υπερωρίες μου αποφάσισα να μην ξαναπάω στην ώρα μου. Πήγαινα πάντα μετά τις εννιά και πριν τις δέκα. Κάποια στιγμή με κάλεσε στο γραφείο του να με επιπλήξει για την "κατ' εξακολούθηση καθυστέρησή μου". Φυσικά παρέλειψε να αναφερθεί στην κατ' εξακολούθηση καθυστερημένη αναχώρησή μου ή την προσβλητική αύξηση που μου είχε δώσει. Ο διάλογος έγινε κάπως έτσι
- Τι ώρα είν' αυτή νεαρέ?
- Δέκα παρά τέταρτο.
- Τι ώρα πρέπει να έρχεσαι κανονικά?
- Οκτώ.
- Και γιατί καθυστερείς επανηλημένως.
- Έχω πρόβλημα κύριε διευθυντά, δε μπορώ να ξυπνήσω το πρωί. Από μικρό παιδάκι. Απ' όταν πήγαινα σχολείο.
Φούντωσε, άναψε και άρχισε να φωνάζει κάτι στο στύλ "στο σχολείο δε σε πληρώνανε για να πηγαίνεις".
Δεν υπήρχε κανένας λόγος διαπραγμάτευσης. Ο συγκεκριμένος διευθυντής αντί να φωνάζει θα μπορούσε απλά να μεταθέσει το ωράριό μου κατά δύο ώρες και να κρατήσει το ποσό της αύξησής μου για το ταμείο της πολυαγαπημένης εταιρίας.
Αντ' αυτού η συμπεριφορά του τον οδήγησε σε σοβαρό κλονισμό της υγείας του κι εμένα στη δουλειά που πάντα ονειρευόμουν.
Ένας από τους λόγους που επέλεξα να γίνω ηθοποιός ήταν για να μην ξυπνάω το πρωί. Ήταν πολύ αστείο όταν στα γυρίσματα της σειράς "Λούφα και παραλλαγή" έπρεπε να κάνουμε τις σκηνές της πρωινής αναφοράς με το πρώτο φως της ημέρας. Ας είναι.
Αν είναι να πρέπει να ξυπνήσω πρωί για να κριτικάρω την "ακλόνητη" πεποίθηση περί πρωινού ξυπνήματος κομμάτια να γίνει..

ΥΓ. Θέλω να προσθέσω οτι πραγματικά συμπαθούσα τον παλιό διευθυντή μου.
Ήταν καλός άνθρωπος. Μάλιστα δε με απέλυσε ποτέ, παρ' όλη την "ειλικρίνειά" μου. Τον θυμάμαι με πολύ συμπάθεια. Λυπάμαι πραγματικά που η πίστη του στο σύστημα του προκάλεσε τόσο άγχος και τόση φθορά.

ΥΓ2. Με έκπληξη μόλις διαπίστωσα οτι η προηγούμενη δημοσίευσή μου έγινε πριν ένα χρόνο και μια μέρα. Δεν είχα αντιληφθεί το πέρασμα του χρόνου, κύλησε πολύ γρήγορα αυτή η χρονιά. Αισθάνομαι σα να κοιμόμουν και οτι συνέβη μέσα σε 366 μέρες, σα να συνέβη σε όνειρο.